BES SIKÇA SORULANLAR

Gelişmiş tüm ülkelerde uygulanmakta olan bireysel emeklilik sisteminin amaçları özetle şu şekilde sıralanabilir:
•Bireylerin yaşlılıklarında kullanmaları amacıyla, güvenli bir şekilde tasarruf yapmalarını sağlamak,
•Bu tasarrufları teşvik etmek, yatırıma yönlendirmek ve düzenlemek,
•Emekli aylığı ve toptan geri ödeme yoluyla katılımcılara emeklilik dönemlerinde ek gelir sağlanarak, refah düzeylerini arttırmak,
•Ekonomiye kaynak yaratmak,
•İstihdamı arttırmak.

Hayır. Sistem gönüllü katılım esasına dayalı bir sistemdir.

Gelişmiş ülkelerde tasarrufların büyük bir kısmını, bireysel emeklilik yatırım fonları oluşturmaktadır. Ülke ekonomilerinin ihtiyaç duyduğu uzun vadeli kaynak ihtiyacını bu fonların karşıladığı görülmektedir.

Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip herkes Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı olsa da, olmasa da sisteme dahil olabilecektir.

Bireysel emeklilik sistemi; birikimlerin toplanması, değerlendirilmesi ve kişiye toplu para ya da maaş ödenmesi esasına dayanmaktadır. Bu sistem, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki mevcut olan sağlık hizmetleri veya diğer hizmetleri sunmamaktadır.

Hayır. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki haklar devam edecektir. Bu arada bireysel emeklilik sistemine katkı payı ödenip ikinci bir emeklilik geliri elde edilebilecektir.

Bireysel emeklilik sistemine giren katılımcının Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan çıkması söz konusu değildir. Bireysel emeklilik sistemi, zorunlu sosyal güvenlik sisteminin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır.

Katılımcıların bireysel emeklilik sistemi içinde yer aldıkları süreyle, sosyal güvenlik sisteminde geçen sürenin ilişkisi bulunmamaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki emeklilik hakları, bireysel emeklilik hesabına aktarılamaz.

Emeklilik şirketleri; T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, bağımsız dış denetçiler, şirket iç denetçileri tarafından prensipleri çok net olarak belirlenmiş esaslara uygun olarak denetim ve gözetim altında tutulmaktadır.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nin güvenli ve etkin biçimde işletilmesini sağlamak, katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak amacıyla emeklilik şirketlerinin faaliyetleri T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nın günlük gözetim ve denetimine tabidir. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı bu görevin yürütülmesini teminen Emeklilik Gözetim Merkezini görevlendirmiştir.

Emeklilik yatırım fonları için de ayrıca denetim süreçleri tanımlanmıştır.
•Fonun faaliyetlerinin iç kontrol esas ve usullerine uygun olarak işleyişi, şirket iç denetçileri, tarafından,
•Fonun, portföy yöneticilerinin ve saklayıcının (Takasbank) Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Emeklilik ve Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu tarafından,
•Fonun hesap ve işlemleri ile şirketin yılsonu mali tabloları bağımsız dış denetçiler tarafından denetlenmektedir.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde ödenen katkı paylarıyla alınan emeklilik yatırım fonu varlıkları Takasbank’ta saklanmaktadır. Emeklilik şirketi varlıkları ile emeklilik yatırım fonu varlıkları ayrıdır. 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu 17. maddesi uyarınca “Fon mal varlıkları rehnedilemez, teminat gösterilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczedilemez ve iflas masasına dahil edilemez.”

Hayır, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde vefat teminatı bulunmamaktadır. Katılımcının sözleşme süresi içinde vefat etmesi durumunda, sistemdeki tüm birikimler sözleşme üzerinde katılımcının tercih ettiği lehtarlara ya da kanuni varislerine ödenir.

Hayır. Çünkü bireysel emeklilik sistemi, uzun vadeli bir yatırım ve tasarruf sistemidir. Sistemden erken ayrılma durumunda, emeklilik hakkı kazanarak ayrılma durumuyla karşılaştırıldığında daha yüksek oranda stopaj kesintisi uygulanmaktadır. Ayrıca sözleşme kapsamında öngörülmüşse, katılımcının birikimlerinden giriş aidatının tahsil edilmemiş ve/veya ertelenmiş bölümü indirilebilecektir.

Bireysel emeklilik sisteminde, yatırılan katkı payları katılımcıların tercih ettiği fonlarda değerlendirilmektedir. Bu fonlar türlerine göre; hisse senedi, devlet tahvili, kıymetli madenler vb. kıymetler içermektedir. Tercih edilen fonların içerdikleri varlıkların kazanç ya da kayıpları katılımcıların birikimlerini belirlemektedir. Örneğin, hisse senedi ağırlıklı bir emeklilik yatırım fonuna yatırım yapılması ve borsanın değer kaybetmesi durumunda, katılımcıların fonları da portföylerinde yer alan hisse senetlerine de bağlı olarak değer kaybedebilir. Bu da katılımcıların birikimlerine yansır. Ancak alınacak riski belirlemek her zaman katılımcıların elindedir. Katılımcılar güvenli yatırım için daha az getiriye razı olup daha az risk içeren fonlara ağırlık verebilir veya daha fazla risk alarak daha fazla getiri sağlama ihtimali olan fonları seçebilir.

Emeklilik sözleşmesi, şirket nezdinde bireysel emeklilik hesabı açılması, hesaba katkı payı ödenmesi, ödenen katkı paylarının tercih edilen fonlarda yatırıma yönlendirilmesi ve hesapta biriken paraların hak sahiplerine ödenmesine ilişkin esas ve usuller ile tarafların bu kapsamdaki diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen sözleşmedir.

Emeklilik sözleşmeleri, bireysel veya grup emeklilik sözleşmesi olarak yapılabilir. Grup emeklilik sözleşmesi, gruba bağlı bireysel veya işveren grup emeklilik sözleşmesi olarak düzenlenir.
•Bireysel emeklilik sözleşmesi: Bireysel emeklilik planına bağlı olarak düzenlenen ve şirket ile katılımcının taraf olarak yer aldığı emeklilik sözleşmesidir.
•Gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi: Bir grup emeklilik planına bağlı olarak düzenlenen ve şirket ile katılımcının taraf olarak yer aldığı emeklilik sözleşmesidir.
•İşveren grup emeklilik sözleşmesi: Bir istihdam ilişkisine dayalı olarak veya katılımcı lehine bir sponsor kuruluş ile şirket arasında imzalanan ve katılımcı adına sponsor kuruluş tarafından katkı payı ödenen emeklilik sözleşmesidir.

Emeklilik sözleşmesi, şirket tarafından reddedilmediği takdirde, varsa blokaj süresinin tamamlanmasını müteakip, katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girer.

Katılımcının sisteme giriş tarihi, yürürlükte bulunan sözleşmeleri arasında, sisteme giriş tarihi açısından en eski tarihli sözleşme dikkate alınarak belirlenir. İşveren grup emeklilik sözleşmesinde, gruba sonradan dahil olan ve başka bir emeklilik sözleşmesi bulunmayan katılımcının sisteme giriş tarihi, ilgili grup emeklilik planına göre katılımcı ad ve hesabına katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihtir.

Şirket, kişinin emekliliğe yönelik beklentilerine, gelir düzeyine ve yaşına uygun bir emeklilik planı teklifi sunar. Fon dağılımı kişinin tercihine göre belirlenir. Katılımcı, kendisine sunulan teklifi kabul etmesi durumunda, giriş bilgi formu ve teklif formunu doldurup imzalar. Şirket imzalı formların birer örneğini katılımcıya verir.
•Giriş bilgi formu: Bireysel emeklilik sisteminin işleyişine ilişkin önemli hususlar hakkında katılımcıya bilgi vermek için hazırlanan ve içeriği T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nca belirlenmiş olan formdur.
•Teklif formu: Emeklilik planı, plan kapsamında sunulan fonlar, yapılan kesintiler, katkı payı tutarı ile emeklilik sözleşmesinin taraflarına ilişkin bilgileri içeren ve şirket hariç diğer taraflar ile bireysel emeklilik aracısı tarafından imzalanan formdur.

Emeklilik sözleşmesi, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 iş günü içerisinde şirket tarafından katılımcıya gönderilir.

Evet. Aynı şirkette ya da farklı şirketlerde birden fazla emeklilik sözleşmesi alma imkanı bulunmaktadır.

Katılımcı istediği kişi / kişileri lehtar olarak tayin edebilmektedir. Lehtar / lehtarlar sözleşmede belirtilir. Lehtarın belirlenmemiş olması ve katılımcının vefatı halinde, birikimler ve devlet katkıları toplamı katılımcının kanuni mirasçılarına ödenir.

Teklifin şirket tarafından kabul edilmemesi halinde, verilen ödeme talimatları iptal ettirilir ve varsa yapılan tüm ödemeler hiçbir kesinti yapılmadan 5 iş günü içinde ödeyene iade edilir.

Katılımcı, teklif formunun imzalanmasını müteakip 60 gün içinde cayma hakkına sahiptir. Cayma bildiriminin şirkete ulaşmasını müteakip verilen ödeme talimatları iptal ettirilir ve yapılan tüm ödemeler, fon toplam gider kesintisi haricinde hiçbir kesinti yapılmadan, varsa yatırım gelirleriyle birlikte 10 iş günü içinde ödeyene iade edilir.

Katılımcının, bireysel emeklilik sistemine ilk defa katılması sırasında veya farklı bir şirkette ilk defa emeklilik sözleşmesi akdetmesi halinde, katılımcıdan teklifin imzalandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücret tutarı dikkate alınarak giriş aidatı alınabilir.

Giriş aidatı peşin ya da aktarım veya sistemden çıkış tarihine ertelenmiş olarak tahsil edilebilir. Giriş aidatının peşin olarak alınan kısmı, teklifin imzalandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin %10’unu aşamaz. Giriş aidatının peşin alınan kısmı, katkı payı ödeme dönemine göre taksitler halinde alınabilir. Peşin ve ertelenmiş olarak alınan giriş aidatlarının toplamı teklifin imzalandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin;
•Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren 3 yıl içinde şirketten ayrılanlar için %75’ini,
•Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren 3 yılını dolduran sözleşmelerden 6 yıldan önce şirketten ayrılanlar için %50’sini,
•Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren 6 yılını dolduran sözleşmelerden 10 yıldan önce şirketten ayrılanlar için %25’ini aşamaz.

Giriş aidatı tahsil edilip edilmeyeceği, edilecekse nasıl tahsil edileceği teklif formunda ve emeklilik sözleşmesinde açıkça belirtilir.

Katılımcının aynı şirkette birden fazla bireysel emeklilik sözleşmesi veya gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi bulunması halinde, bu sözleşmelerden sadece ilki için giriş aidatı alınabilir.

Katılımcının, teklifin imzalandığı veya onaylandığı tarihten sonra cayma hakkını kullanarak sözleşmeyi sonlandırması halinde varsa tahsil edilmiş giriş aidatı iade edilir.

Emeklilik şirketi, katılımcının sisteme ilk kez katılması sırasında ve yeni bir bireysel emeklilik hesabı açtırması halinde katılımcıdan giriş aidatı talep edebilir. Başka şirketten aktarım halinde ya da sözleşmede belirtilmediği hallerde giriş aidatı ödenmez. Giriş aidatı, katılımcıya verilecek formlarda açıkça belirtilir.

Şirket, planda belirtmek kaydıyla, giriş aidatını kişinin sisteme ilk girdiğinde peşin ve bir kerede tahsil edilebileceği gibi, bir yılı aşmamak üzere taksitle tahsil edilebilir veya 10 yılı aşmamak kaydıyla erteleyebilir. Planın özelliklerine göre, belirtilen üç tip tahsilat yönteminin herhangi ikisinin veya üçünün bir arada olması da mümkündür.

Giriş aidatının tahsilatının ertelenmesi halinde, ilgili tutar katılımcının başka bir şirkete aktarımda bulunması veya sistemden ayrılması durumunda katılımcının birikimlerinden indirilebilir.

Giriş aidatı emeklilik sözleşmesinde peşin, azami bir yıllık süre içinde taksitler halinde veya 10 yılı aşmamak kaydıyla ertelenmiş olarak belirlenebilir. Katılımcının sistemden ayrılmak istemesi veya birikimlerini başka bir şirkete aktarmak istemesi halinde ödenen giriş aidatının katılımcıya iadesi söz konusu değildir

Katılımcı sahip olduğu planın özelliğine göre başlangıçta ödeyebileceği düzenli katkı payını kendisi belirleyebileceği gibi sözleşme süresi içinde de değiştirme hakkına sahiptir.

Ödenen katkı payları, şirket hesaplarına intikalini takip eden en geç ikinci iş gününde katılımcı tarafından belirlenen fonlar için gerekli talimatlar verilerek yatırıma yönlendirilmektedir.

Şirket, bir blokaj süresi tanımlayarak ödemelerin blokaj süresi sonunda katkı payı olarak şirket hesaplarına intikali koşulunu koyabilmektedir. Bu koşulun olması durumunda, ödenen katkı payı, ilgili blokaj süresi sonunda yatırıma yönlendirilmektedir. Şirketlerin blokaj süreleri, bankalarla yapmış oldukları sözleşmelere göre farklılık gösterebilmektedir.

Katılımcı, dilediği her zaman bireysel emeklilik hesabına düzenli katkı payı dışında da ödeme yapabilmektedir.

Mevzuat gereği geçmiş veya ileriye yönelik dönemlere ilişkin katkı payı ödemesi yapmak mümkün değildir.

Ödenen katkı payları emeklilik şirketlerinin kurmuş oldukları fonlarda değerlendirilecektir. Fon portföyüne alınabilecek para ve sermaye piyasası araçları şunlardır;
•Vadeli mevduat ve katılma hesabı
•Borçlanma araçları, repo ve ters repo işlemleri ile ortaklık payları
•Kıymetli madenler, kıymetli madenlere ve gayrimenkule dayalı varlıklar
•Türev araç işlemleri ile varantlar
•Takasbank para piyasası işlemleri
•Yatırım fonu katılma belgeleri
•Borsalarda gerçekleştirilen türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri
•Kira sertifikaları
•T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen diğer yatırım araçları

Sisteme girerken sözleşmeye ilişkin kesintiler hakkında teklif formunda ve sözleşmede bilgilendirme yapılmaktadır. Yapılabilecek kesintiler ve azami tutarları şu şekildedir:
•Katkı payları üzerinden %2 oranını aşmamak kaydıyla yönetim gideri kesintisi,
•Katılımcının ödemeye ara verilmesi halinde (vadesinde ödenmeyen katkı payının ödeme tarihini müteakip üç ay içinde herhangi bir ödeme yapılmaması durumunda) ara verme süresi boyunca katılımcının birikiminden, ara verilen her tam ay için 2 Türk Lirasını aşmayacak şekilde ek yönetim gideri kesintisi,
•Fonun net varlık değeri üzerinden hesaplanan, aşağıda belirtilen azami oranlarda fon toplam gider kesintisi,

Evet. Katkı payını katılımcı adına katılımcı dışında birisi de ödeyebilmektedir.

Katkı payları sözleşmelerde belirtilen ödeme araçları ile yapılabilmektedir. Havale, banka şubesine verilen hesaptan otomatik ödeme talimatı, kredi kartı gibi araçlar sıklıkla kullanılmaktadır.

Katılımcı, bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşuluyla 56 yaşını tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanabilmektedir.

Katılımcı, fon dağılım oranlarını; değişiklik talebinde bulunduğu tarihten itibaren ödeyeceği katkı payı tutarlarını, bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerini, bireysel emeklilik hesabındaki birikimleri ile değişiklik talebinde bulunduğu tarihten itibaren ödeyeceği katkı payı tutarlarını kapsamak üzere sözleşme yılı içinde azami 6 kez yeniden belirleyebilir.

Bireysel emeklilik aracılarının giriş aidatı ve katkı payı tahsil etme yetkileri bulunmamaktadır.

Emeklilik sözleşmesi süresi içinde katkı payı ödenmesine ara verilebilir. Vadesinde ödenmeyen katkı payının ödeme tarihini müteakip üç ay içinde, ilgili hesaba herhangi bir ödeme yapılmaması durumunda, ilgili sözleşmede ödemeye ara verildiği kabul edilir. Katılımcının ödemeye ara verilmesi halinde ara verme süresi boyunca katılımcının birikiminden, ara verilen her tam ay için 2 Türk Lirasını aşmayacak şekilde ek yönetim gideri kesintisi alınabilir.

Katkı payı ödemeye ara verilmesi halinde de birikimler; katılımcının seçmiş olduğu emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmeye devam eder.

Plan tercihi yapılırken plan dahilindeki giriş aidatı tutarı, ertelenmiş giriş aidatı tutarı, uygulanan yönetim gideri kesintisi, plan kapsamında sunulan veya tercih edilen fonların performansları ve fon toplam gider kesintileri değerlendirilmelidir.

Ayrıca katılımcılar plan dahilinde sunulan fonların kendi yatırım stratejisiyle uyuşup uyuşmadığını, emeklilik şirketinin standart hizmetler dışında plan kapsamında ek hizmetler sunup sunmadığını, kredi kartı ile ödeme yapılması durumunda emeklilik şirketinin kredi kartına uygulayacağı blokaj süresini öğrenmelidirler.

Bireysel emeklilik sözleşmesinde ve gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesinde, sözleşmeden doğan haklar kural olarak katılımcı tarafından kullanılır. Sistemden ayrılma ve emeklilik hakkı hariç diğer hakların katılımcı ad ve hesabına katkı payı ödeyen kişiler tarafından kullanılması kararlaştırılabilir. İşveren grup emeklilik sözleşmesinde hakların kullanımı için farklı hükümler bulunmaktadır.

Katılımcı emeklilik planını bir sözleşme yılında azami 4 kez değiştirebilmektedir. Yeni emeklilik planına, plan değişiklik talebinin şirkete ulaşmasını müteakip 10 iş günü içinde geçiş yapılır ve tadil edilen emeklilik sözleşmesi 10 iş günü içinde katılımcıya veya varsa sponsor kuruluşa gönderilir. İşveren grup emeklilik sözleşmesinde ise gruba dahil olan katılımcılara tadil edilen işveren grup emeklilik sertifikası gönderilir.

Bir şirketle, başka şirketten aktarımla düzenlenenler hariç, akdedilmiş bir emeklilik sözleşmesi kapsamındaki birikimin başka bir şirkete aktarılabilmesi için sözleşmenin, yürürlük tarihinden itibaren en az 2 yıl süreyle şirkette kalması gerekir.

Başka şirketten aktarımla düzenlenmiş sözleşmenin tekrar aktarıma konu olabilmesi için ise ilgili şirkette en az 1 yıl kalması gerekir. Aktarım, birikimin ve devlet katkısı hesabına ilişkin tutarın tamamını kapsayacak şekilde yapılır.

Başka şirketten aktarımla düzenlenmiş sözleşmenin tekrar aktarıma konu olabilmesi için ilgili şirkette en az 1 yıl kalması gerekir.

Diğer sözleşmelerin başka bir şirkete aktarılabilmesi için sözleşmenin, yürürlük tarihinden itibaren en az 2 yıl süreyle şirkette kalması gerekir.

Başka bir emeklilik şirketine aktarım durumunda, aktarım yapılacak şirkete giriş aidatı ödenmesi gerekmemektedir. Ancak katılımcının mevcut sözleşmesinde giriş aidatı taksitlendirilmiş ve/veya ertelenmiş ise, bireysel emeklilik sisteminden ayrılma veya başka bir şirkete aktarım durumunda, sözleşmesinin bulunduğu şirket giriş aidatının ödenmemiş kısmını katılımcının bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinden indirebilecektir.

Hayır. Blokaj süresi dolmayan katkı payı ödemeleri ile ilgili provizyonlar iptal edilecektir.

Şirket, giriş aidatı borcunu tahsil edene kadar aktarım talebini yerine getirmeyebilir. Bu durumda şirket katılımcıya aktarımın gerçekleştirilemeyeceğini yazılı olarak bildirir.

Bireysel emeklilik sözleşmesi ve hesaptaki birikimleri başka birine devretmek mümkün değildir.

Birikimlerde kısmi aktarım söz konusu değildir, aktarım ancak birikimlerin tamamını kapsayacak şekilde yapılabilir.

Aynı veya farklı şirketlerdeki hesapların birleştirilmesi mevzuat gereği mümkün değildir.

Sistemden ayrılmak için sözleşmenin bulunduğu şirkete başvurmak gerekmektedir. Şirket, kendisine yapılan başvuru üzerine, ayrılma bilgi ve talep formu ile hesap özetini katılımcının tanımlı elektronik posta adresine, faksına veya posta adresine 5 iş günü içinde gönderir. Katılımcının ayrılma talep formunu imzalayarak şirkete göndermesi halinde, bireysel emeklilik hesabındaki birikim ve devlet katkısı hesabındaki varsa hak kazanılan tutarlar, yasal kesintiler yapılarak formun şirkete ulaştığı tarihten itibaren 20 iş günü içinde katılımcıya ödenecektir.

Bireysel emeklilik hesabındaki fon paylarından, katılımcının sistemde bulunduğu ay sayısı ile haciz, rehin veya iflas tarihinde geçerli aylık brüt asgari ücret tutarının çarpımına karşılık gelen birikim tutarı haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dahil edilemez. Sistemde 36 aydır bulunmakta olan bir katılımcının 50.000 TL’lik birikime ulaştığı, haciz tarihinde aylık brüt asgari ücretin 1.201,50 TL olduğu varsayıldığında, bu katılımcının birikimlerinin 43.254 TL’lik (36 * 1.201,50 TL) bölümü haczedilemeyecektir.

Devlet katkısı ve getirileri ise haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dahil edilemez.

Bireysel emeklilik sisteminden emekli olanlara yapılan yıllık gelir sigortası veya programlı geri ödemelerinin aylık ödemeye isabet eden miktarının aylık brüt asgari ücret tutarına kadar olan kısmı haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dahil edilemez. İlgili hesabın yapılması sırasında rehin, haciz veya iflas tarihinde geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarı esas alınır. Bireysel emeklilik sisteminden emekli olan bir kişinin yıllık gelir sigortasından aylık 1.500 TL almakta olduğu, haciz tarihinde aylık brüt asgari ücretin 1.201,50TL olduğu varsayıldığında, aylık olarak ödenen 1.500 TL’nin, 1.201,50TL’si hacze konu edilemeyecektir.

Haczedilemeyecek tutar, katılımcının tüm hesaplarındaki toplam birikimi üzerinden hesaplanacaktır.

Emeklilik şirketi, yıllık hesap bildirim cetveli ile birlikte emeklilik planındaki yönetim ve fon işletim gideri kesintilerine, fon unvanlarına ve benzeri mahiyetteki değişikliklere ilişkin bilgi notunu katılımcıların tanımlı elektronik posta adresine veya faksına, bunlar yoksa posta adresine hesap dönemlerini takip eden on iş günü içinde gönderir.

Katılımcıların fon tercihlerini bilinçli bir şekilde yapabilmesini teminen şirket, takvim yılının her üç aylık döneminde elektronik postayla ve kendi internet sitesi aracılığıyla katılımcılara bilgilendirme yapar. Bu bilgilendirmede asgari olarak; yatırım araçlarına ilişkin genel bilgilere, finansal piyasalardaki güncel gelişmelere, sunulan fonlara ilişkin yatırım ve performans bilgilerine, katılımcıların maruz kalabileceği yatırım riskine ve diğer finansal risklere ilişkin konulara yer verilir.

Ayrıca katılımcılar herhangi bir zamanda birikimlerinin tutarını öğrenmek istemeleri halinde o günün fon değerlerini emeklilik şirketinin çağrı merkezi veya Internet sitesinden ya da Takasbank´dan öğrenebilecektir.

Emeklilik yatırım fonu, emeklilik için ödenen katkı paylarının yatırıma yönlendirildiği bir yatırım fonudur. Emeklilik şirketleri tarafından kurulur. Portföy yönetim şirketlerince yönetilir.

Yatırım fonlarında çeşitli yatırım araçları ağırlıklı olarak bulunabilir. Örneğin fonun %80’inden fazlası kamu borçlanma araçlarından oluşuyorsa kamu borçlanma araçları fonu, likit yatırım araçlarından oluşuyorsa likit fon olarak adlandırılır.

Bu fonlar bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının değerlendirilmesi için ve işletilmesi amacıyla özel olarak kurulur. Sadece bireysel emeklilik sistemine giren kişiler tarafından satın alınabilir. Fon toplam gider kesintisi oranı diğer yatırım fonlarına göre daha düşüktür. Emeklilik yatırım fonları, kurumlar vergisinden ve gelir vergisi kesintisinden (stopajından) muaftır. Daha uzun vadeli yatırım stratejileri ile yönetilmektedir.

Fonun pay değeri, net varlık değerinin dolaşımdaki pay sayısına bölünmesiyle elde edilir.

Hayır, tercih edilen fonlara herhangi bir asgari ve azami sınır olmaksızın yatırım yapılabilir. Bununla beraber, emeklilik planlarında hedef kitledeki katılımcıların risk-getiri beklentileri doğrultusunda fon ve yatırım sınırlamaları bulunabilir.

Fonlar, bireysel katılımcılara yönelik olarak bireysel emeklilik yatırım fonu ve fon paylarının emeklilik sözleşmesinde tanımlanmış katılımcı, kişi ya da gruplara tahsis edildiği grup emeklilik yatırım fonu şeklinde kurulabilir. Grup emeklilik yatırım fonları; işyeri veya belirli meslek grupları bazında, sektörel bazda ve T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu’nca uygun görülmek koşulu ile fon paylarının belirli kişi ya da gruplara tahsis edilmesi suretiyle oluşturulabilir.

Katılımcı bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimlerin ve ödediği katkı paylarının fonlar arasındaki dağılım oranlarını veya tutarlarını bir sözleşme yılında en fazla 6 kez değiştirebilir. Bu yöndeki değişiklik talebinin değişikliğin yapılması istenen tarihten en az 2 iş günü önce şirkete yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Sistemde herhangi bir getiri garantisi verilmemektedir. Katılımcılar, emeklilik şirketi tarafından sunulan değişik risk ve getiri düzeyine sahip emeklilik yatırım fonları arasından kendi risk algısına en uygun olabilecek fonlara kendi kararları doğrultusunda yatırım yapabilmektedirler.

Bireysel emeklilik sisteminin şeffaf yapısı nedeniyle katılımcılar emeklilik şirketlerine ve Takasbank’a günlük olarak ulaşıp hesapları hakkında bilgi alabilmektedir.

Fon portföyü, portföy yöneticileri tarafından yönetilmektedir. Portföy yöneticileri, fon portföyünü, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, fon içtüzüğü, emeklilik sözleşmesi, izahname, portföy yönetim sözleşmesi ve ilgili mevzuat hükümlerine göre yönetmekle yükümlüdür.

Vergi avantajı uygulaması 01.01.2013’ten itibaren sonlanmıştır.

Katılımcıdan alınan giriş aidatı vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılamaz.

Bireysel emeklilik sisteminin başladığı dönemde, katılımcıların sisteme katılımını teşvik etmek amacıyla, ödenen katkı paylarının vergi matrahından indirilebildiği düzenlemeler yapılmıştır. Bununla birlikte, katkı payı ödemesi aşamasında sağlanan teşviklerin kullanım oranının ve kamu tarafından sağlanan teşvikin değerinin katılımcılar tarafından farkındalığının düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu kapsamda, yukarıda belirtilen teşvik sistemi yerine, son yıllarda birçok ülke tarafından uygulanmaya başlanan ve katılımcılar tarafından yapılacak katkı paylarına karşılık belli oranda Devlet katkısı sağlamayı öngören bir düzenlemeye geçilmesi amaçlanmıştır.

İşveren tarafından ödenenler hariç olmak üzere, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının %25’ine karşılık gelen tutarı devlet katkısı olarak katılımcıların emeklilik sözleşmelerine bağlı hesaplarına ödenecektir.

01.01.2013 tarihinden itibaren ödenen katkı payları için devlet katkısından yararlanılabilecektir.

01.01.2013 tarihinden itibaren vergi avantajı uygulaması sona ermiş, devlet katkı sistemi uygulanmaya başlamıştır.

Bir katılımcı için bir takvim yılında ödenen ve Devlet katkısı tutarının hesaplanmasına esas teşkil eden katkı paylarının toplamı ilgili takvim yılına ait brüt asgari ücretin toplamını aşamaz.

29.05.2012 tarihi itibarı ile bireysel emeklilik sisteminde olup 29.06.2012 tarihinden itibaren 2 yıl içinde bir emeklilik sözleşmesini birikimlerini alarak sonlandıran katılımcıların, 31.12.2014 tarihine kadar bireysel emeklilik sistemine ödeyeceği katkı payları için Devlet katkısı ödenmeyecektir.

Bunun dışında, sisteme katkı payı ödeyen herkes vergi mükellefi olup olmamasına bakılmaksızın belirlenen sınırlar içinde devlet katkısı alacaktır.

Devlet katkısı için kademeli hak ediş uygulanacaktır. 1 Ocak 2013 tarihinden sonra en az 3 yıl sistemde kalanlar devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde 15’ine, en az 6 yıl sistemde kalanlar yüzde 35’ine, en az 10 yıl sistemde kalanlar yüzde 60’ına, emeklilik hakkı kazananlar ile vefat veya maluliyet nedeniyle sistemden ayrılanlar tamamına hak kazanacaktır.

01.01.2013 tarihinden önce sisteme girmiş olan katılımcıların Devlet katkısına hak kazanmaya esas süresinde dikkate alınmak üzere 01.01.2013 tarihinden itibaren sistemde bulundukları toplam süreye, 01.01.2013 tarihinden itibaren 01.01.2016 tarihine kadar sistemde kalmak koşuluyla 01.01.2016 tarihinde bir defaya mahsus olmak üzere;
•Sistemde 3 yıldan fazla 6 yıldan az bulunan katılımcılara 1 yıl,
•Sistemde 6 yıldan fazla 10 yıldan az bulunan katılımcılara 2 yıl,
•Sistemde 10 yıldan fazla bulunan katılımcılara 3 yıl süre eklenir.

Katılımcının alacağı devlet katkı payı yıllık brüt asgari ücretin %25’ini geçemez.

Devlet katkı payları katılımcının hesabından ayrı bir hesapta T.C. Başbakanlık Müsteşarlığı’nca belirlenen yatırım araçlarında yatırıma yönlendirilir.

Devlet katkısı ve getirileri haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dahil edilemez.

Katılımcı, bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunma koşulu ile 56 yaşını tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanır.

Şirket, katılımcının başvuru üzerine, en geç 5 iş günü içerisinde emeklilik bilgi formunu ve hesap özetini katılımcının elektronik posta adresine veya faksına, bunlar da yoksa posta adresine gönderecektir.

Katılımcı, emeklilik bilgi formundaki seçeneklere göre emeklilik tercihini yazılı olarak şirkete bildirecektir.

Katılımcının aynı şirkette veya farklı şirketlerde birden fazla emeklilik sözleşmesi varsa, tüm emeklilik sözleşmelerinden emekliliğe hak kazanabilmesi için, en az bir emeklilik sözleşmesinden emekliliğe hak kazanmış olması ve hesaplarını birleştirmesi gerekmektedir.

Katılımcının, bütün sözleşmelerinden emekliliğe hak kazanabilmesi için, bir sözleşmesinden emeklilik hakkını kullanmak üzere şirketinden talepte bulunurken, diğer sözleşmelerine ilişkin hesaplarını talepte bulunduğu şirketteki sözleşmesine ilişkin hesapları ile birleştirmelidir.

Evet. Katılımcı emeklilik hakkını ileri bir tarihte kullanmak için erteleyebilir.

Emekliliğe hak kazandıktan sonra katılımcılar,
•Toplu para
•Programlı ödeme
•Yıllık gelir sigortası

seçeneklerinden birini seçebilir veya hesaplarındaki tutarı bu seçenekler arasında paylaştırabilir.

Katılımcının,birikimini ve devlet katkısı hesabındaki tutarları, hazırlanacak bir program çerçevesinde kısım kısım geri almasıdır.

Programlı geri ödemeyi tercih etmesi durumunda, katılımcı;
•Aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık dönemlerde ödeme yapılmasını talep edebilir.
•İlgili hesaba katkı payı ödeyemez.
•Hesap birleştirmesi yapamaz.
•Ödeme dönemlerini ve ödeme tutarını yılda en fazla 2 kez değiştirebilir.
•Fon dağılımını değiştirebilir.
•Şirketler arası aktarım hakkını kullanabilir.
•Birikimlerinin tamamını istediği anda alarak sistemden ayrılabilir.

Yıllık gelir sigortası, toplu veya belirli süreler içinde yapılan katkılara göre, hemen veya belli bir süre sonra başlayan, sigortalıya veya bildirdiği lehtarına ömür boyu veya belirli süreler için yapılan ödemeleri düzenleyen sözleşmedir. Yıllık gelir sigortası sözleşmesine göre belirlenen emeklilik maaşı; aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak ödenebilir. Yıllık gelir sigortası sözleşmelerinde, ilgili şirketin üstlenmiş olduğu rizikonun, tazminat yükümlülüğünün türü ve kapsamının, tarafların hak ve yükümlülüklerinin, ödeme dönemlerinin, sözleşme süresi ve sözleşmeyi sona erdiren hallerin ve ilgili diğer hususların belirtilmesi zorunludur.

Katılımcının emekliliğe hak kazanmadan vefat etmesi halinde, birikimleri sözleşmede belirttiği lehdara/lehdarlara, lehdar tanımlanmamışsa kanuni mirasçılarına ödenir. Katılımcının vefatı durumunda, Giriş aidatının ilk girişte alınan kısmından kalan bir borç mevcutsa, katılımcının lehdar veya hak sahiplerine yapılacak ödeme sırasında, katılımcının bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerinden indirilebilir. Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren onuncu yılını dolduranlardan, vefat, maluliyet ya da emeklilik nedeniyle ayrılanlardan giriş aidatının ertelenmiş kısmı tahsil edilemez.

Katılımcı bireysel emeklilik sisteminden istediği zaman ayrılabilir. Ancak bu durumda emekli olmanın getirdiği avantajlardan yararlanamayacaktır.

10 yıl boyunca katkı payı ödemeden sistemden ayrılan katılımcının hak kazanılan Devlet katkısı ve getirileri dahil ödemeye konu toplam birikim tutarından, (varsa ertelenmiş giriş aidatı indirilmeksizin) ödenen katkı payları ve Devlet katkısının hak edilen kısmı indirilerek bulunan irat tutarı üzerinden %15; 10 yıl boyunca katkı payı ödemekle birlikte bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılan katılımcının irat tutarı üzerinden %10 stopaj kesintisi yapılır.

Sistemden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılan katılımcıdan %5 stopaj kesintisi dışında vergi alınmamaktadır.

Birikimli hayat sigortalarından bireysel emeklilik sistemine aktarım işlemleri, Kanunun yürürlük tarihinden itibaren beş yıllık sürenin sonu olan 7 Ekim 2006 tarihinde sona ermiştir.

Birikimli hayat sigortalarından bireysel emeklilik planlarına aktarım sonrasında katılımcının emekli olabilmesi için, bireysel emeklilik mevzuatında emekli olma ile ilgili koşullarını (asgari on yıl sistemde kalma ve 56 yaşın tamamlanmış olması) sağlamış olsa dahi bireysel emeklilik sisteminde en az üç yıl kalmış olması gerekir.

Bireysel emeklilik sistemi, kişilerin aktif çalışma yaşamları süresince yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde, yaşam standartlarını koruyabilecekleri bir gelir elde etmelerini sağlayan özel bir emeklilik sistemidir. Kişiler bu sisteme gönüllü katılarak, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelir sağlayabilmektedir.